«Էն օրվանից, որ նա, անհայրենիք, Իկոնիայի հովիտներից ձի նստեց ու վեր կացավ ուրիշ հայրենիքների վրա արշավելու, մինչև էսօր դեռ չի իջել իր ձիուց: Էն օրվանից, որ մերկացրեց իր սուրը ժողովուրդները կոտորելու համար, մինչև էսօր դեռ պատյան չի դրել, և իր արյունոտ ձեռքը զարկեց սուրբ Գերիմաստության (Այա Սոֆիայի) տաճարի պատին, մինչև էսօր դեռ չի մաքրվել սուլթանների արյունաթաթախ ձեռքը: Թուրքի վրա էլ չեն կարող հույս դնել և հույս չեն դնում ոչ կոտորածներից ազատված ու մշտապես կոտորածի մղձավանջի տակ ապրող հայ ժողովուրդը, ոչ անվերջ կոտորածներին ու հարստահարություններին հանդիսատես օտարները…

 

Նա պատասխանատու է հայ ժողովրդի ծով արյան ու մարդկության պատմության առաջ: Եվ տեղ չկա խուսափելու…»

 

Հովհաննես Թումանյան

 

Հայկական հարցն ու իր լուծումը, 1913

 

523