Բաժանորդագրվեք araratnews-ի տելեգրամ ալիքին։
Կանադայում գրանցված նորաբաց կայքերից մեկը սեպտեմբերի 10-ին տեղեկություն է տարածել, թե ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը 2024 թվականի սեպտեմբերին կանադահայ դերասանուհի Արսինե Խանջյանի օժանդակությամբ 17,1 մլն դոլար արժողությամբ գերշքեղ առանձնատուն է ձեռք բերել Օնտարիո նահանգի էլիտար թաղամասերից մեկում։
Աղբյուրը, հղում անելով Կանադայի անշարժ գույքի գործակալների ասոցիացիայի իր աղբյուրներին, մասնավորապես, նշել է, որ Միսիսոգա կոչվող թաղամասում տեղակայված և որպես Սուրբ Գևորգի առանձնատուն հայտնի գույքը գնել է ինչ-որ Shell Company, որը, ըստ կայքի պնդման, քողարկում է իրական գնորդ Փաշինյանին։
«Փաստերի ստուգման հարթակն» ուսումնասիրել է այս լուրն ու այն տարածած աղբյուրը։
Կեղծ լուրի հետքերով «Լուրեր»-ը կապվեց որպես հոդվածի հեղինակ ներկայացված Շոն Պրևիլի (Sean Previl) հետ: Նա մեզ հետ զրույցում հաստատեց, որ ինքը որևէ կապ չունի հրապարակված կեղծ հոդվածի հետ: Պրևիլն աշխատում է կանադական Global News լրատվականում:
Ի՞նչ է հայտնի առանձնատան վաճառքից
Google maps-ի որոնումները ցույց տվեցին, որ Սուրբ Գևորգի առանձնատունը տեղակայված է կանադական Օնտարիո նահանգի Միսիսոգա թաղամասում։
Արտապատկերումը՝ Google maps-ի։
Ըստ կանադական բաց աղբյուրների, նշված առանձնատունն իսկապես վաճառվել է 2024 թվականի սեպտեմբերին՝ 17,1 մլն դոլարով։ Միևնույն ժամանակ, սակայն, դրա վաճառքով զբաղված Sam McDadi անշարժ գույքի գործակալությունը չի հաստատում պնդումը, որ առանձնատունը գնվել է որևէ կազմակերպության կողմից։ Ընդհակառակը, չբացահայտելով գնորդի անուն-ազգանունը՝ գործակալությունը հայտնում է, որ վերջինս գործարար է։
Ավելին՝ կանադական Real Estate ամսագրին գործակալության ղեկավար Սամ ՄըքԴադին հայտնել է, որ ստացել է երկու առաջարկ. մեկը՝ Մեծ Տորոնտոյի տարածքից մի գնորդից, մյուսը՝ իր հաճախորդից՝ «մի հաջողակ գործարարից, որն ապրել էր Դուլթոն պողոտայից ոչ հեռու և ծանոթ էր գույքին»։
Գույքը վաճառվել է հենց նրան։
Փաստացի, բաց աղբյուրները հերքում են նորաբաց կայքի պնդումը, թե գույքը վաճառվել է կազմակերպության, որի հետևում էլ քողարկվել է Փաշինյանը։ Միևնույն ժամանակ, գործարքի հեղինակը նշում է, որ գնորդը կանադացի գործարար է։
Ընդգծենք՝ հոդվածում չկան Փաշինյանին վերագրվող գործարքն ապացուցող փաստաղթեր կամ հետաքննական այլ նյութեր։
Մի քանի օրական կայքը Тhe Times of Canada է ձևանում
Լուրը տարածած կայքը, որ գրանցվել է timescanada.ca դոմեյնով, ընդամենը մի քանի օրական է․ ըստ WHOIS հարթակի՝ այն գրանցվել է 2025 թվականի սեպտեմբերի 4-ին, որից օրեր անց էլ հրապարակել է վերոհիշյալ հոդվածը։
Արտապատկերումը՝ WHOIS հարթակից։
Հատկանշական է, որ նորաբաց կայքը կրկնօրինակել է իրական The Times of Canada ԶԼՄ-ն, որը գրանցված է thetimesofcanada.com դոմեյնով։
Առաջին նկարում կեղծ՝ Тhe Times of Canada ԶԼՄ-ի կայքի արտապատկերումն է, երկրորդում՝ իրականինը։
Նորաբաց կայքը, փաստացի, տեղադրել է Тhe Times of Canada լրատվամիջոցի նույնական անունը, նմանակել է կայքի ինտերֆեյսը (ձևավորումն ու գույները) ընթերցողներին շփոթեցնելու նպատակով։
FIP.am-ը նախկինում անդրադարձել է կեղծ տեղեկություններ տարածող նորաբաց կայքերին, որոնք կիրառում են Doppelgänger-ի մեթոդը․ եզրույթը թարգմանաբար նշանակում է իրական մարդու կրկնօրինակ, սակայն թվային, տեղեկատվական համատեքստում այն ունի կեղծ, նմանակ կայքի կամ դոմեյնի նշանակություն։
Ինչպես է աշխատում այս մեթոդը: Նախ, փորձում են մոլորեցնել ընթերցողին: Ստեղծվում է կեղծ կայք, որի դոմեյնը կամ անունը շատ նման են իրական լրատվամիջոցի անվանը, օրինակ՝ BBC News-ին, սակայն իրականում այն կարող է լինել bcb-news.com, կամ France 24, բայց իրականում՝ courrierfrance24.com։ Ապա օգտագործվում է նույն կամ նման լոգոն, դիզայնը, լեզուն, որպեսզի ընթերցողի համար տարբերությունն աննկատ մնա։
Հաջորդիվ դրանք բնականաբար տարածում են ապատեղեկատվություն և շատ հաճախ ակտիվանում են կարևոր քաղաքական հանրային իրադարձությունների ընթացքում՝ ընտրություններ, պատերազմներ, բնապահպանական կամ քաղաքական զգայուն այլ թեմաներ։
Ապատեղեկատվություն տարածող ռեսուրսը որպես հոդվածի հեղինակ է ներկայացրել կանադական Glob News հեղինակավոր լրատվամիջոցի մեկնաբան Շոն Պրևիլին՝ օգտագործելով նրա լրագրողական պրոֆիլի լուսանկարը։
Ո՞ր աղբյուրներն են տարածել լուրը
FIP.am-ի մշտադիտարկումը ցույց է տվել, որ տեսանյութը տարածել է ադրբեջանական Haqqin.az քարոզչական ռեսուրսը, ինչպես նաև սոցիալական մեդիայի բազմաթիվ օգտահաշիվներ, այդ թվում նաև ռուսամետ քարոզչությամբ զբաղվողներ (1,2 )։