Շաբաթվա կեսին Մոսկվայում նախատեսվում է Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի փոխվարչապետերի հանդիպումը Հարավային Կովկասում տրանսպորտային միջանցքի ստեղծման հարցը քննարկելու համար: Ճանապարհների վերականգնումը հրադադարի հաստատման պայմաններից մեկն էր, գրում է РБК-ն:

Հունվարի 27-ին Ռուսաստանի, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի փոխվարչապետերը մտադիր են հանդիպել Մոսկվայում՝ քննարկելու Հարավային Կովկասում տրանսպորտային կապերի կառուցումը: Այս մասին  РБК-ին հայտնել են երկու աղբյուրներ՝ Ռուսաստանի եւ Հայաստանի կառավարություններում: Ռուսական կողմից բանակցություններին կմասնակցի Ալեքսեյ Հովերչուկը, հայկականից ՝ Մհեր Գրիգորյանը, ադրբեջանականից ՝ Շահին Մուստաֆաևը։ Կողմերը պայմանավորվել են նման բանակցային ձեւաչափ ստեղծել հունվարի 11-ին՝ Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի ավարտից հետո առաջին անգամ երեք պետությունների ղեկավարների ՝ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի եւ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի անձնական հանդիպմանը: Ֆորմատի մասնակիցների հիմնական խնդիրն է որոշել, թե ինչ է հարկավոր կառուցել կամ վերականգնել տարածաշրջանում տրանսպորտային հաղորդակցության լիակատար ապասառեցման համար:

Փոխվարչապետերը պետք է քննարկեն միանգամից մի քանի հնարավոր նախագծեր, մասնավորապես ՝ Հայաստանի տարածքով երկաթուղու կառուցում, որը միացնելու է Ադրբեջանն ու Նախիջևանը, ինչպես նաև Հայաստանն ու Ռուսաստանը: Ներկայումս Ադրբեջանը Նախիջևանի հետ կապի համար ունի միայն օդային հաղորդակցություն: Բաքուն, ի թիվս այլ բաների, կցանկանար հասնել այնտեղ ավտոմայրուղու կառուցմանը, ՌԲԿ-ին հայտնել է Ռուսաստանի դիվանագիտական ​​աղբյուրը: Փոխարենը Հայաստանը պետք է երկաթուղային կապ ստանա Ռուսաստանի հետ:

Բացի այդ, փոխվարչապետերը կքննարկեն Նախիջեւանի միջոցով երկաթուղային ճանապարհով Հայաստանն ու Իրանը կապելու առաջարկը:

Հունվարի 11-ին կայացած հանդիպմանը Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները պայմանավորվել էին, որ աշխատանքային խումբը պետք է ներկայացնի նախագծերի ցուցակ և ժամանակացույց մինչև մարտի 1-ը:

Ադրբեջանն արդեն սկսել է իր տարածքում երկաթուղու հատվածի շինարարությունը: Դեկտեմբերի վերջին Իլհամ Ալիեւն ասում էր, որ երկրին առավելագույնը երկու տարի կպահանջվի Հորադիզից մինչեւ Զանգելան, Հայաստանի հետ սահմանը կառուցելու համար:

Ով կֆինանսավորի ճանապարհի կառուցումը

Գլխավոր վերլուծաբան Ալեքսեյ Անտոնովը նշում է, որ ֆինանսավորման հարցը առանցքային է այս նախագծի իրականացման համար: Նրա խոսքով, երկաթուղու կառուցումը (որտեղ այն տեղի կունենա) խթան կհանդիսանա բոլոր երկրների տնտեսությունների զարգացման համար, ուստի դա պետք է լինի կոլեկտիվ ներդրում:

«Կարծում եմ, որ այստեղ պետք է մասնակցեն ինչպես շահագրգիռ ընկերություններ, որոնք ծրագրում են օգտվել այդ հանգույցից, այնպես էլ երկրների կառավարությունները, հնարավոր է, որ այդ գումարները ներգրավվեն տարբեր հիմնադրամներից։ Ըստ իս, չպետք է հաշվի առնել նաեւ պետական-մասնավոր գործընկերության մեխանիզմների շրջանակներում ֆինանսավորման հաշվին նախագծի իրականացման հնարավորությունը»,- պարզաբանել է նա։

Ըստ փորձագետի՝ արտահանողների, ներմուծողների եւ արտադրողների տեսքով շահառուների առկայության դեպքում, որոնք ուղղակիորեն շահագրգռված են լոգիստիկ շղթաների զարգացման համար տրանսպորտային միջանցքի կառուցմամբ, միանգամայն հնարավոր է մասնավոր կապիտալի ներգրավմամբ շինարարություն: Թեեւ դա կարող է որոշակի խնդիրների բախվել, որոնք կապված են երկաթուղային ճանապարհների շահագործման հետ, որոնք անցնելու են միանգամից մի քանի պետությունների տարածքով, հավելել է նա:

2017 թվականին «Ռուսական երկաթուղիները» ծրագրում էին Իրանի համար երկաթգիծ կառուցել ռուսական արտահանման վարկի եւ պատվիրատուի գումարի դիմաց, սակայն 2020 թվականին դուրս եկան նախագծից այն բանից հետո, երբ ԱՄՆ-ն ընդլայնեց պատժամիջոցները իրանական տնտեսական նախագծերին մասնակցող ընկերությունների, այդ թվում ՝ շինարարության համար: Ճանապարհի արժեքը գնահատվում է 1,2 մլրդ եվրո։ Իրանում աշխատելու համար «Ռուսական երկաթուղիներ»-ը 2016 թվականին ներկայացուցչություն է բացել Թեհրանում:

Անտոնովի կարծիքով ՝ չարժե սպասել, որ ռուսական երկաթուղին միայնակ կֆինանսավորի Ռուսաստանի սահմաններից դուրս նոր երկաթուղային հանգույցի շինարարությունը: 

Փորձագետը կարծում է, որ բեռնահոսքի հիմքում լինելու են ածխաջրածնային եւ էներգետիկ հումք, պարենային նշանակության բեռներ եւ այլ ապրանքներ, որոնք անհրաժեշտ են այդ երկրների արդյունաբերության զարգացման համար: Նախագծի վերջնական շահառուն կարող է դառնալ NIOC-ի իրանական նավթային մենաշնորհը, քանի որ, ըստ էության, նավթի վաճառքի այլընտրանքային միջանցք կստեղծվի, որը զգալիորեն ավելի էժան կլինի նման բարդ աշխարհագրական պայմաններում նավթամուղի կառուցումից, անվտանգ է միջազգային նավահանգիստներում իրանական ենթաօրենսդրական տանկերների սպասարկման մերժման պատժամիջոցային ռիսկերի տեսանկյունից, կարծում է փորձագետը:

Նրա խոսքով՝ նախագծի քաղաքական ռիսկերը կապված են այն բանի հետ, թե կհամաձայնեն արդյոք իրենց տարածքով բաց թողնել տրանզիտ-երկրների նման ճյուղը՝ նրանց վրա դրսից ճնշում գործադրելու դեպքում, եւ, իհարկե, ԱՄՆ-ի կողմից հակաիրանական պատժամիջոցների վերացման հեռանկարների հետ: