Բրիտանական հռչակավոր «The Guardian» պարբերականը անդրադարձել է հայակական ամենահայտնի ֆիլմերից մեկին՝ «Մենք ենք, մեր սարերին»։ Ֆիլմը մայիսի 10-ին ցուցադրվելու է Լոնդոնի «Լումիեր» կինոթատրոնում, մայիսի 10-ին այն լինելու է նաև Klassiki հարթակում: Մեջբերենք պարբերականի անդրադարձը.
«Եթե երբևէ լիներ հայկական նոր ալիք, ապա 1969 թ․-ի այս դառը-քաղցր ֆիլմը կլիներ առաջին պլանում: «Մենք ենք, մեր սարերը» նկարահանվել է Հրանտ Մաթևոսյանի համանուն ստեղծագործության հիման վրա, իսկ ռեժիսորը Հենրիկ Մալյանն է։ Սա էլեգանտ պատմվածք է իշխանության և պետության մասին։
Ֆիլմը կտրուկ հեղաշրջում արեց, որն արեց Հայկական լեռնաշխարհի խաղաղ գյուղաքաղաքը, որտեղ, ինչպես իրենց նախնիները, իրենց գոյությունն են տանում չորս հովիվները՝ հումորասեր Իշխանը (Ֆրունզիկ Մկրտչյան), կոպիտ Պավլեն (Խորեն Աբրահամյան), մելամաղձոտ այրի Ավագը (Ազատ Շերենց) և համալսարան ավարտած Զավենը (Արմեն Այվազյան), որը սովորություն ուներ ոչխար մորթելիս արտասանել Շեքսպիրի Օթելլոյի խոսքերը՝ «․..Մի անգամ Հալեպում մի շուն տաճիկ (տաճիկ՝ թուրք- խմբ․) ծեծում էր մի վենետիկցու ու հայհոյում էր իմ ազգը։ Ես բռնեցի այդ թլպատված շան կոկորդը և կտրեցի ահա այսպես»։ Այս տողերը արձագանք են գտել հայերի շրջանում, որը համարձակվեց սևացնել խորհրդային պետությունը»,- գրում է պարբերականը։
Ֆիլմի սցենարը
Մի գիշեր, խիստ սառած եւ սոված Իշխանը գտնում է մի քանի, ըստ երևույթին, անտեր ոչխարներ։ Մորթում են նրանց, որպեսզի ցանկալի խորոված պատրաստեն իրենց և իրենց բոլոր հովիվ ընկերների համար, որոնք դողում են բլրի լանջին: Բայց այստեղ հայտնվում է մեկ այլ հովիվ՝ Ռեւազը (Արտավազդ Փելեշյան), եւ հարցնում է, թե արդյոք որեւէ մեկը չի տեսել իր մոլորված ոչխարները։ Ծիծաղին ու շփոթությանը խառնված՝ Իշխանը եւ մյուսներն ասում են, որ կերել են նրա ոչխարները և պատրաստ են բավարար գումար վճարել, իսկ կատաղած Ռեւազը զայրանում գնում է։
Հաջորդ օրը Ռեւազի տանը հայտնվում է ոստիկան տեսուչը (Սոս Սարգսյան), որն ապշած ու զայրացած է Ռեւազի՝ մեղադրանքներ առաջադրելու մերժումից։ Ոստիկանն իր գործն է համարում բացահայտել հանցագործությունը և իրավախախտներին պատասխանատվության ենթարկել։ Նա չէր հանդուրժում հովիվների շրջանում քաոսային ասեկոսեների պարզունակ աշխարհը և պարտադրում էր խորհրդային պետության ռացիոնալ տեխնոկրատական հզորությունը՝ հաճախ զայրանալով ռուսերեն։ Նրան պետք են բոլոր չորս վկաների հստակ ցուցմունքները, հանցագործության հստակ նկարագրությունը, վկաների հստակ խոստովանությունները կամ հստակ ցուցմունքները։
Սակայն դա բոլորովին անհնար էր։ Հովիվները խուսափում էին, շաղակրատում ու հեգնում, իսկ տեսուչը, գաղութի նահանգապետի պես, այդ վայրն աստիճանաբար համարում է իր բնօրրանը՝ սկսելով ավելի ու ավելի քիչ պնդել իրենը։ Վերջապես, լեռներում հինգ տղամարդկանց մասնակցությամբ բեմադրված դատավարության ժամանակ նրանք իրենց պահանջներն են հայտնում խորհրդային պետությանը, որը խլում է նրանց աշխատանքն ու արտադրանքը, տվյալ դեպքում՝ ոչխարները, եւ որը նորմայից ցանկացած շեղում դիտարկում է որպես մի տեսակ գաղափարական գողություն:
Այս ֆիլմում կա սրամտություն եւ փիլիսոփայական հումոր։ Այն մի տեսակ երգիծանք է՝ ուղղված իշխանությանը, օրենքին եւ կարգին։ Սպան նաեւ տարված է այն գործով, որտեղ իր կնոջ ամուսնական մատանին գողանալու և խմելու համար վճարելու մեջ մեղադրվող տղամարդը ուղարկվել է աշխատանքային գաղութ։ Չկա այնպիսի հասկացություն, ինչպիսին մասնավոր ամուսնական գործն է, երբ խոսքը խորհրդային պետության մասին է, եւ նույնիսկ պնդում էր, որ դա լուրջ հանցագործություն է։
Ի վերջո՝ այդ ոչխարներն իրենք իրենցով հակասական հարցի պիտի պատասխանեն՝ իրենք կառավարության կողմից պարտադրվող կոնֆորմիզմի կողմնակից են, թե՞ անսանձելի, անկառավարելի խումբ են։ Սա խորամանկ քաղաքական հաղորդագրություն էր»։